Ιστορία της Αργολίδας
Αργολίδα, γη ιστορική που αγκάλιασε κάθε περίοδο της Ελληνικής Ιστορίας. Οι Πελασγοί πρώτοι έβαλαν το θεμέλιο λίθο σε μια μακραίωνη ιστορία. Σ’ αυτά τα χώματα από τα προϊστορικά χρόνια έως και τη Νεότερη ιστορία γεννήθηκαν πολλοί ήρωες που άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους. Εδώ άκμασε ο Μυκηναϊκός πολιτισμός και εδώ χρόνια αργότερα καλλιεργήθηκε στα υπέροχα θέατρά της το αρχαίο δράμα. Έχοντας βαθιά ριζωμένη μέσα της την ιδέα της λευτεριάς στα χρόνια της Επανάστασης αγωνίστηκε για την απελευθέρωση της χώρας και στα μπαρουτοκαπνισμένα χώματά της φιλοξένησε πλήθος Εθνοσυνελεύσεων και την Πρώτη Πρωτεύουσα του Ελληνικού κράτους. Η Αργολίδα αγκάλιασε τον άνθρωπο και τα έργα του από τις απαρχές του κόσμου. Σ’ αυτά τα χώματα γεννήθηκαν θρύλοι, ήρωες κι αγωνιστές, αναπτύχθηκαν μεγάλοι πολιτισμοί, χτίστηκαν κάστρα ανυπέρβλητα και γράφτηκαν χρυσές σελίδες του Ελληνισμού που έφτασαν στα πέρατα του κόσμου και δόξασαν αυτή την κουκκίδα γης.
Από την αρχαιότητα ως τα Ρωμαϊκά χρόνια
Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης ανάγονται σε βάθος αιώνων μιας και στο σπήλαιο Φράγχθι της Ερμιονίδος βρέθηκαν υπολείμματα ανθρώπινου σκελετού που χρονολογείται στα 8.000 π.Χ. Η συνεχής ιστορία της ένδοξης αυτής γης ξεκινά στη Νεολιθική Εποχή. Αρχαιότεροι κάτοικοι της περιοχής θεωρούνται σύμφωνα με τις παραδόσεις οι Πελασγοί που ήρθαν και κατοίκησαν την περιοχή του Άργους. Από τη Μεσολιθική Εποχή η Αργολίδα αποτελεί σημαντικό κέντρο της Πελοποννήσου. Η Λέρνα, ένας μικρός προελληνικός οικισμός, λόγω των πλούσιων υδάτων της μάζεψε από τη Νεολιθική Εποχή διάφορους πληθυσμούς, όμως άρχισε να ανθεί στην Πρωτοελλαδική Εποχή(2600-2000πΧ). Σιγά-σιγά, ιδιαίτερα την Εποχή του Χαλκού και άλλοι οικισμοί, η Τίρυνθα, οι Μυκήνες, η Πρόσυμνα, η Μιδέα, η Ασίνη και οι Αλιείς στο Πορτοχέλι άρχισαν να αναπτύσσονται μετά και την κάθοδο των ελληνικών φύλων-Αχαιών που ενώθηκαν με τους πολλούς κατοίκους δημιουργώντας ισχυρές ηγεμονίες.
Σ’ αυτά τα χώματα ο Περσέας ιδρύει τις Μυκήνες όπου αιώνες μετά ο βασιλιάς Ατρέας κι έπειτα ο γιος του, Αγαμέμνονας θα κάνει την ακρόπολη αυτή κέντρο ενός από τους μεγαλύτερους πολιτισμούς που άνθησε στον Ελλαδικό χώρο, του Μυκηναϊκού Πολιτισμού (1600-1100π.Χ), και που έγινε γνωστός σε κάθε γωνιά του κόσμου. Οι Μυκήνες αποτέλεσαν σημαντικό οικονομικό, διοικητικό και εμπορικό κέντρο κι ανέπτυξαν το εμπόριο και τη ναυσιπλοΐα με άλλους πολιτισμούς έχοντας ως επίνειο το Ναύπλιο. Εκείνη την εποχή γέφυρες, ακροπόλεις, τείχη αρχίζουν να εμφανίζονται σε διάφορα μέρη της Αργολίδας και την καθιστούν μεγάλο πολιτισμικό κέντρο. Όμως αυτός ο μεγάλος Μυκηναϊκός πολιτισμός γύρω στα 1100π.Χ. άρχισε να σβήνει. Η κάθοδος των Δωριέων συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην περιστολή αυτού του λαμπρού πολιτισμού. Αυτή η κάθοδος μετατόπισε το κέντρο του Ελληνισμού της περιοχής στο Άργος.
Την ίδια περίοδο ακμάζει και περιοχή της Ασίνης που αναμεμειγμένη με τους Δωριείς γίνεται ένα ισχυρό βασίλειο. Στους επόμενους αιώνες (Γεωμετρικά και Αρχαϊκά χρόνια) το Άργος αρχίζει να αποκτά σημαντική δύναμη καθώς ο αρχηγός των Δωριέων, Τέμενος, το έκανε έδρα των επιχειρήσεών του. Τον 7ο αι. π.Χ. στο Άργος βασιλεύει ο Φείδωνας που οδηγεί την πόλη στη μεγαλύτερη ακμή της. Έχοντας ελεύθερο δημοκρατικό πνεύμα και στρατηγικό σχέδιο επεκτείνει την κυριαρχία του Άργους στην ευρύτερη περιοχή και φτάνει να ελέγχει την περιοχή ως την Αίγινα, που ήταν τότε η πρώτη ναυτική δύναμη της Ελλάδας. Την περίοδο εκείνη η πόλη αποτελεί ισχυρό κέντρο της Πελοποννήσου. Μεγάλα και λαμπρά ιερά αρχίζουν να ιδρύονται στην περιοχή όπως το Ηραίο, ένας μεγαλοπρεπής ναός που προσέλκυε χιλιάδες πιστούς της θεάς από όλα τα μέρη.
Αρχαία χρόνια
Το Άργος όλους αυτούς τους αιώνες ως και τα Ρωμαϊκά χρόνια υποτάσσει μία-μία όλες τις περιοχές της Αργολίδας. Ακροπόλεις, Θέατρα, Στάδια συνθέτουν το μεγαλείο της. Πέραν του Άργους σ’ αυτά τα ιστορικά χώματα χτίστηκε το ιερό του Ασκληπιού που αποτέλεσε το κέντρο της λατρείας του θεού. Τον 6ο αι. π.Χ. η φήμη του εξαπλώνεται και ιδρύεται πέραν του ιερού του Απόλλωνα του Μαλεάτα, το Ασκληπιείο προς τιμήν του γιου του θεού και γιατρού Ασκληπιού. Την ίδια περίοδο χτίζονται δύο μεγάλα θέατρα στην περιοχή, το Θέατρο της Επιδαύρου φτιαγμένο από τον Πολύκλειτο μέσα στο χώρο του Ασκληπιείου και το Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου στη χερσόνησο Νησί της Αρχαίας Επιδαύρου. Εδώ απογειώθηκε το αρχαίο δράμα και υπηρετήθηκε η τέχνη της τραγωδίας στο μεγαλύτερο και τελειότερο πέτρινο θέατρο του κόσμου.
Γύρω στα 146 μ.Χ. η Αργολίδα κατακτάται από τους Ρωμαίους που την χρήζουν Επαρχία κάνοντας το Άργος και πάλι ισχυρή δύναμη. Παράλληλα δημιουργούνται έργα υποδομής σε κάθε γωνιά του νομού. Θέρμες, Στάδια, Ωδεία, Υδραγωγεία εμφανίζονται σιγά σιγά και βελτιώνουν τη ζωή των κατοίκων. Την ίδια περίοδο ο Αδριανός κατασκεύασε το περίφημο Αδριάνειο Υδραγωγείο που άρχιζε από ψηλά στο Λύρκειο όρος και έφτανε ως το Άργος.
Βυζάντιο-Μεσαίωνας έως Προεπαναστατικά χρόνια
Όμως μετά τους Ρωμαίους σειρά είχαν οι Ετρούλοι (267μ.Χ), οι Γότθοι και οι Οστρογότθοι (395μ.Χ) και οι Σλάβοι (580-590μ.Χ) οι οποίοι έκαναν επιδρομές και προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές. Στους Βυζαντινούς χρόνους η Αργολίδα μεταμορφώνεται. Σ’ αυτήν τη λεηλατημένη γη απ’ τις επιδρομές θα έρθουν οι Βυζαντινοί και θα δώσουν πνοή. Τον 5ο αι μ.Χ. θα επανιδρύσουν το Ναύπλιο το οποίο από τον 11ο αι. γίνεται σημαντικό εμπορικό κέντρο. Ο τοπικός άρχοντας της πόλης Θεόδωρος Σγουρός κι έπειτα ο γιος του Λέων Σγουρός αναμορφώνει την πόλη και τις γύρω περιοχές. Στα ίδια χρόνια το Άργος γίνεται Μητρόπολη ενώ ιδιαίτερη ακμή γνωρίζει και η Νέα Επίδαυρος που αποτελεί θρησκευτικό και διοικητικό πυρήνα. Παράλληλα βυζαντινοί εντυπωσιακοί ναοί κάνουν την εμφάνισή τους σε κάθε γωνιά του νομού. Στο Λυγουριό, στο Άργος, στο Ναύπλιο, στην Επίδαυρο, στην Αγία Τριάδα και αλλού ξεφυτρώνουν εστίες χριστιανισμού που τονώνουν την πίστη, αποτυπώνοντας την αίγλη της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Στις αρχές του 13ου αι. (1210-1212) οι Φράγκοι κάνουν την εμφάνισή τους στην Αργολίδα την οποία και κατακτούν όπως και τις άλλες περιοχές. Η περιοχή της Ναυπλίας με το Άργος καταλαμβάνονται από τον Γάλλο πρίγκιπα Βιλεαρδουίνο, ο οποίος και παραδίδει την περιοχή στον Όθωνα ντε λα Ρος. Δούκα της Αθήνας. Την περίοδο αυτή κάστρα επισκευάζονται και επεκτείνονται. Μετά τους Φράγκους σειρά έχουν οι Βενετοί που το 1388 παίρνουν τις δύο κυριότερες πόλεις της περιοχής, Ναύπλιο και Άργος από την τελευταία επικυρίαρχο της Αργολίδος Μαρία ντ’ Ενγκιέν.
Επανάσταση
Το 1397 κι άλλες περιοχές εισέρχονται στη Βενετική διοίκηση. Κατά την Α’ Ενετοκρατία κυρίως το Ναύπλιο γνωρίζει μέρες δόξας και μεγαλείου. Μεγάλα οχυρωματικά έργα λαμβάνουν χώρα στην πόλη. Τότε κατασκευάζεται το Μπούρτζι και το Κάστρο των Τόρων στην Ακροναυπλία. Κάστρα χτίζονται και σε άλλες περιοχές, στο Άργος, το Βιβάρι και τη Θερμησία. Τα χώματα και η σημαντικότητα αυτής της γης έφερε και τους Τούρκους να τη διεκδικούν και να θέλουν να την καταλάβουν. Καταλαμβάνουν και καταστρέφουν το Άργος το 1463, και το 1540 μετά από συνεχείς ανεπιτυχείς πολιορκίες καταλαμβάνουν και το Ναύπλιο. Η πόλη του Ναυπλίου στα μέσα του 17ου αι. γίνεται πρωτεύουσα της Πελοποννήσου και η έδρα του Τούρκου διοικητή Μορά-Πασά. Σ’ αυτή την ταραγμένη περίοδο στο Ναύπλιο μαρτύρησε ο πολιούχος της πόλης Άγιος Αναστάσιος, ο οποίος βασανίστηκε από τους Τούρκους.
Το 1686 όμως η περίοδος της Α’ Τουρκοκρατίας τερματίζει. Ο Ενετός αρχιστράτηγος Φραντζέσκο Μοροζίνι αγκυροβολεί με τα πλοία του στο Τολό και επανακτά την πόλη του Ναυπλίου την οποία ελευθερώνει μετά από έντονη πολιορκία. Ως το 1715 η Αργολίδα αναπνέει βενετσιάνικο αέρα. Το Ναύπλιο ορίζεται πρωτεύουσα του Βασιλείου του Μωρέα κι έδρα του Γενικού Προβλεπτή. Τότε ο Γενικός Προβλεπτής του Στόλου Αυγουστίνος Σαγρέδος αφήνει το στίγμα του στην αναμόρφωση της πόλης. Οχυρώνει το Παλαμήδι, επισκευάζει τα τείχη της Ακροναυπλίας και κατασκευάζει την Πύλη της Ξηράς. Η πόλη φέρει άρωμα Δύσης και μετονομάζεται σε «Napoli di Romania». Το 1715 οι Τούρκοι επιστρέφουν με τη σειρά τους στην Αργολίδα την οποία και κυριεύουν προκαλώντας καταστροφές. Για περισσότερα από 100 χρόνια οι κάτοικοι θα ζήσουν κάτω από τον τουρκικό ζυγό ως το 1821 οπότε και θα ξεκινήσει η Επανάσταση.
Νεότερη Ιστορία-σήμερα
Η Αργολίδα αποτέλεσε καμίνι στον Αγώνα για τη Λευτεριά απ’ τον τουρκικό ζυγό. Μύρισε το μπαρούτι του Αγώνα, αγκάλιασε την Επανάσταση, έδωσε πληθώρα αγώνων και αγωνιστών. και φιλοξένησε Εθνοσυνελεύσεις, κυβερνήτες και βασιλιάδες. Τα ιστορικά αυτά χώματα προσέφεραν και την πρωτεύουσα της νεογέννητης Ελλάδας. Στις 23/3/1821 στο Άργος ο Σταματέλος Αντωνόπουλος σηκώνει την επαναστατική σημαία. Λίγους μήνες μετά, στις 9 Μαΐου η πόλη απελευθερώνεται. Το ίδιο έτος, την 1η Δεκέμβρη αρχίζουν οι προεργασίες της Α’ Εθνοσυνέλευσης στον Ιερό Ναό του Τιμίου Προδρόμου και λίγες μέρες μετά στις 20 Δεκεμβρίου 1821 πραγματοποιείται η Α’ Εθνοσυνέλευση στην Πιάδα της Επιδαύρου με 59 αντιπροσώπους όπου ψηφίστηκε το Πρώτο Ελληνικό Σύνταγμα (Ιανουάριος 1822). Το Άργος για λίγους μήνες το 1822 (3 Ιουνίου-5 Ιουλίου) έγινε η Έδρα της Κυβέρνησης και της Βουλής των Ελλήνων ενώ το Κρανίδι αποτέλεσε λίγο μετά την Α’ Εθνοσυνέλευση την «Προσωρινή Έδρα Διοικήσεως του Εκτελεστικού». Στον Επαναστατικό Αγώνα με δύναμη και ηρωικό σθένος πρωτοστάτησαν κι άλλες περιοχές. Η Επίδαυρος, το Κρανίδι, η Ερμιόνη, όλα τα χωρία του νομού και τα γύρω νησιά προσέφεραν τα μέγιστα για τη Λευτεριά. Γενναίοι αγωνιστές όπως ο Παπαρσένης, ο καπετάν Δαγρές και τα πρωτοπαλίκαρα του Κολοκοτρώνη έδωσαν ηρωικές μάχες. Στις 30 Νοεμβρίου του 1822 ελευθερώνεται το Ναύπλιο όταν ο τοπικός οπλαρχηγός Στάικος Σταϊκόπουλος με 350 άνδρες του πολιόρκησε και κατέλαβε το Παλαμήδι με τη βοήθεια της Μπουμπουλίνας κι άλλων αγωνιστών που από τη θάλασσα λευτέρωσαν την πόλη. Τρεις μέρες αργότερα η πόλη παραδίνεται στον Κολοκοτρώνη και τον Ιανουάριο του 1823 ορίζεται «Έδρα Προσωρινής Διοικήσεως της Επανάστασης». Μεγάλη μάχη δόθηκε και στο Κάστρο Λάρισα του Άργους όπου ο Υψηλάντης με 700 άνδρες κλείστηκε στο κάστρο κι αντιμετώπισε με σθένος τις δυνάμεις του Δράμαλη μέχρι ο Κολοκοτρώνης να ετοιμάσει το στρατό για τη μάχη στα Δερβενάκια (26-28 Ιουλίου 1822) που οδήγησε στην εξολόθρευση του Δράμαλη. Λίγο πιο έξω απ’ το Άργος, στους Μύλους στις 13 Ιουνίου 1825 πραγματοποιήθηκε η μάχη των Μύλων με τον Μακρυγιάννη και τα πρωτοπαλίκαρά του να υπογράφουν μια χρυσή σελίδα της νεότερης ιστορίας. Στην Ερμιόνη το 1827 φιλοξενήθηκε προσωρινά η Γ’ Εθνοσυνέλευση η οποία ολοκληρώθηκε στην Τροιζήνα το Μάιο του ιδίου έτους ορίζοντας ως Πρώτο Έλληνα Κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια και το Ναύπλιο Πρώτη πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους. Τον Ιανουάριο του 1828 ο Καποδίστριας γίνεται δεκτός με πανηγυρικό τρόπο στο Ναύπλιο. Στα χρόνια της διακυβέρνησής του στο Ναύπλιο και τις γύρω περιοχές ιδρύονται αλληλοδιδακτικά σχολεία, η Α’ Γεωργική Σχολή, η Σχολή Ευελπίδων. Επίσης εισάγονται νέες καλλιέργειες και η χώρα ευημερεί. Όμως τρία χρόνια μετά την θερμή υποδοχή του, στις 27 Σεπτεμβρίου 1831 δολοφονείται έξω απ’ την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Στις 11 Ιουλίου 1829 στο Αρχαίο Θέατρο Άργους πραγματοποιήθηκε η Δ’ Εθνοσυνέλευση και στις 5 Δεκεμβρίου 1831 η Ε’ Εθνοσυνέλευση στο Καποδιστριακό Δημοτικό Σχολείο της πόλης. Στις 25 Ιανουαρίου 1833 μετά από μία ταραχώδη περίοδο φτάνει στο Ναύπλιο ο Πρώτος βασιλιάς των Ελλήνων ο Όθωνας με τους αντιβασιλείς που θα κυβερνούσαν ως την ενηλικίωση του βασιλιά. Την περίοδο της αντιβασιλείας οδηγείται στις φυλακές του Παλαμηδίου ο Κολοκοτρώνης με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας όμως τελικά ο Όθωνας 11 μήνες μετά τον απελευθερώνει και αποφασίζει τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα.
Νεώτερα χρόνια
Το 1862 στο Ναύπλιο αρχίζει η «Ναυπλιακή Επανάσταση» κατά του βασιλιά Όθωνα. Σημαντικό ρόλο σ’ αυτή την Επανάσταση είχε και η περιοχή της Άριας όπου διαδραματίστηκαν μάχες μεταξύ Επαναστατών και Κυβερνητικών. Όμως και την περίοδο της Κατοχής η Αργολίδα πρόβαλε γενναία αντίσταση. Αντάρτες στα βουνά οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στο Γερμανό κατακτητή. Μαύρες και αποτρόπαιες πράξεις γράφτηκαν σε οικισμούς του νομού. Στην ορεινή Ανδρίτσα το Νοέμβριο του 1943, 50 Έλληνες εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς στο σιδηροδρομικό σταθμό του χωριού. Επίσης το Μάιο του 1944 στο χωριό Λίμνες 84 κάτοικοι εκτελέστηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα επειδή ύψωσαν το ανάστημά τους και δεν υποτάχτηκαν στον αποτρόπαιο δυνάστη.
